Trotse voorlezers!

Subah wanaagsin (subaa oewaneksin). Mijn eerste Somalische woordjes betekenen 'goedemorgen'. Geleerd van deze moeders die druk bezig zijn het Nederlands onder de knie te krijgen. En voorlezen doen ze graag, al is het soms wat moeilijk. Trots laten ze me filmpjes zien en vertellen ze de reacties van de kinderen: 'Oma, ga altijd! Dit is heel leuk!'

Niet bij iedereen lukt het in vloeiend Nederlands, maar dat geeft niet. In het Somalisch vertellen is ook erg zinvol. Daarom kozen we bewust voor een verhaal dat in veel culturen bekend is: Roodkapje. Kinderen die veel woorden kennen in hun moedertaal, pikken de Nederlandse woorden sneller op als zij in een taalrijke omgeving opgroeien. Ik kan één ding wel verklappen: taalrijk is deze Somalische omgeving zeker! :) 

Wi kadambee! (Tot volgende week). 

Somalische moeders lezen voor

Eén van hen heeft in Somalië helemaal nooit leren lezen en schrijven, een ander heeft twee jaar onderwijs gevolgd. En toch zitten ze hier. In een leesclubje met een Nederlands boek voor hun neus. Het Lees&Schrijf! boek was nog een stapje te ver, maar Anton kan toveren ging er in als koek. Nadat ik het boek had voorgelezen, woorden had uitgelegd en grapjes in de illustraties had aangewezen wilden ze oefenen met voorlezen. 'Want dan kunnen we thuis met onze kinderen lezen. Dat is goed. Voor ons. En voor de kinderen.'

De collectie op het Lees&Schrijf! plein bevat materialen die geschikt zijn voor laaggeletterden en anderstaligen. 

Feest! Op OBS de Catamaran

Woeste Willem was er, de Boze Heks, Dolfje Weerwolfje, Willie Wonka en ook meester Frank was er vandaag niet als directeur maar als Dikke Druif, het maatje van de Kleine Kapitein. En zelfs een heuse koningin met een gouden mantel uit De koning wil een hond. Verder liepen er spidermannen ballerina's, koningen en prinsessen, ridders en voetballers, piraten en dieren, heksen en lieveheersbeesten en allerlei andere feestelijk uitgedoste leerlingen. Want het was feest op OBS De Catamaran. Vanwege de Kinderboekenweek. En ook vanwege de opening van maar liefst twee locaties van de Bibliotheek op school (MDE en Hermitage) . 

Meesters en juffen hielden een voorleesfestijn, kinderen deden een elfjeswedstrijd, Sylvia Vanden Heede las Vos en Haas vieren feest voor in de groepen 4 en de jongste en de oudste leerlingen van beide locaties knipten het lint door waarmee de officiele opening een feit was. En toen was het .... 

 'En gaan we nu gauw lezen? Yes!'

De Bieb helpt je kind omhoog

Nu het schooljaar weer in volle gang is horen we links en rechts de informatiebijeenkomsten voor ouders voorbij komen. De leerkrachten zijn uitgerust, de kinderen weer fris en ouders vol goede moed. 'Hoe kan ik mijn kind het beste helpen om dit jaar goed door te komen?' is een vraag die veel ouders zich stellen. Da's tegelijkertijd ingewikkeld en eenvoudig: zorgen dat een kind goed in zijn vel zit, want gelukkige kinderen leren makkelijker. En léés met met je kind. Want lezen helpt kinderen op zo veel vlakken vooruit. In deze mini-glossy voor ouders aandacht voor leuke weetjes en wetenschappelijke feiten, argumenten om te blijven voorlezen, ook als je kind zelf leert lezen, tips over trends en klassiekers, films, games, apps en leuke hebbedingen. 

Wil je als ouder uit je kind halen wat er in zit? Lees! Lees en heb plezier. Lees voor, lees samen, praat over het lezen en over de inhoud van het boek, lees zelf en wees een voorbeeld. De argumenten? Allemaal terug te vinden in de glossy! 

Voorlezen nog een beetje moeilijk? Probeer apps en kijkboeken

In de Ouderkamer van OBS De Octopus spraken we vanmorgen over het belang van  voorlezen. Oók als kinderen zelf al leren lezen. Want je zal als kleuter maar zijn voorgelezen uit prentenboeken met mooie en grappige verhalen zoals Poten omhoog van Catherina Valckx. Vol met rijke taal en nieuwe woorden. Als je dan in groep 3 plots te maken krijgt met alleen maar boekjes die een ander doel dienen -namelijk leren ontcijferen wat er staat- dan heb je wel hele dikke pech als je niet meer wordt voorgelezen omdat papa en mama trots en goedbedoeld zeggen: 'Nu kan jij het zelf.' Natuurlijk is dat een fantastische ontdekking en ook zeker iets om trots op te zijn. Maar de taal in de eerste leesboekjes is zó eenvoudig, dat het wel heel erg jammer zou zijn als het voorlezen zou stoppen. Behalve dat het gewoon nog steeds leuk is, blijft het ook zinvol voor de uitbreiding van de woordenschat, de ontwikkeling van de taal en het begrijpen van verhalen. 

Terecht merkten twee ouders op: 'Ik begrijp het, maar voor ons is het moeilijk. We kennen het Nederlands nog niet genoeg.' Gelukkig bieden kijkboeken, digitale prentenboeken en handige apps voor op de tablet een uitkomst. In kijkboeken kun je uren zoeken naar verstopte figuren en ondertussen praten over wat je allemaal ziet. Leuk en zinvol voor de taalontwikkeling van kind én ouder, was de constatering vanmorgen. Komt een kind thuis met een prentenboek dat je als ouder zelf niet aandurft, zoek dan eens op YouTube of er een digitale versie van verschenen is. Het aanbod is enorm. Bekijk het samen en lees daarna het boek nog eens. Misschien niet woord voor woord, maar nu het verhaal bekend is kom je met navertellen een heel eind. Het meest waren de ouders geïnteresseerd in de suggestie om apps op de telefoon of tablet te downloaden waarbij tekst en illustratie te zien zijn en het verhaal wordt voorgelezen. Interessant voor de kinderen én  voor de ouders. Ik hoop van harte dat ze de apps gaan downloaden! En gaan kijken en luisteren. Voor zichzelf en voor hun kinderen. 

FEEST!

Een Kinderboekenweekthema om enorm mee uit te pakken. Hoe zorg je er tegelijkertijd voor dat dit thema ook leidt tot dat waar de Kinderboekenweek voor bedoeld is, namelijk leesbevordering: voorlezen, praten over boeken, nieuwe titels ontdekken, extra leestijd creëren, aandacht voor boekpresentaties in beeldende, geschreven of gesproken vorm, een verfilmd jeugdboek én het boek aanprijzen. Alles met het doel kinderen te laten ervaren dat lezen behalve een 'vak op school' ook iets is wat je 'voor je plezier in je vrije tijd' kan doen. Twee leerkrachten dachten na over hoe je FEEST ook klein (dat wil zeggen: weinig voorbereiding en organisatie) kunt vieren en zetten eea op een rijtje:

• vaak worden er nieuwe boeken aangeschaft voor de KBW. Pak de boeken in een mooi papiertje in en start elke dag feestelijk met het uitpakken van een cadeautje 
• laat leerlingen van thuis een kussen of een knuffel meenemen en hang een slinger op als het leestijd is
• laat kinderen een beker meenemen van thuis en schenk op een bijzonder feestelijke leesmiddag een glaasje ranja, of nog bijzonderder: een kopje thee (kan best als je afspreekt dat er niet gelopen wordt) met een koekje
• vraag een vader om te komen voorlezen in je klas (in dit jaar is veel aandacht voor vaders voor lezen!)
• houd een voorleeswedstrijd in de klas. Winnaars kunnen doorstromen naar de lokale voorleeswedstrijd. Misschien ook een voorleeswedstrijd tussen de leerkrachten met leerlingen in de jury...? 
• Laat zwakkere lezers uit de bovenbouw goed voorbereid (!) voorlezen aan kleine groepjes van twee of drie kinderen uit lagere groepen. Plezier voor twee: de voorlezer doet succeservaring op en degene die voorgelezen wordt geniet van het verhaal. Dit hoef je niet schoolbreed te doen. Sluit een dealtje met een collega die dit ziet zitten. 
• fotografeer kinderen met een van hun favoriete boeken en laat opschrijven waarom ze zo van dit boek houden. 
• dit kan ook digitaal met de website/app fotobabble. De linkjes kunnen op de website van de school geplaatst worden. 
• laat kinderen een boek voor elkaar zoeken. "Ik denk dat jij dit misschien een leuk boek zal vinden omdat ik weet dat je van .... houdt". 

Veel lees- en feestplezier! 

'Wij op de grond en opa vertelde'

Terwijl ik de thee inschonk begon Beatriz spontaan een volksverhaal uit Angola te vertellen. ‘Oh ja,’ zei Maghaly, ‘bij ons in Curaçao  gebeurde dat ook. Wij op de grond en opa vertelde over geesten en zo. Daarna durfde je haast niet slapen. Soms durven mensen nog steeds ergens niet heen te gaan. Alleen door die verhalen. Ik vind het dom, maar ik word er ook bang van. Ja echt! Er is een weg op Curaçao waar ik nooit na tien uur ben geweest!’ lacht ze. Beatriz herkent dit. ‘Afrika….,’ zucht ze lachend. ‘’t Is een beetje raar daar hoor! De verhalen maken je bang, het zit in je hoofd. Maar oh, wat vertellen de mensen elkaar daar veel verhalen. In de tuin, onder een boom. Iedereen kent ze.’

We lezen vandaag uit Liefde en lef, een bundel met volksverhalen uit alle delen van de wereld, verzameld door Marita de Sterck. ‘Leuk?’ vraag ik als het eerste verhaal uit is. ‘Ja, heel leuk!’ Ze nemen alle drie het boek mee naar huis. ‘Tot volgende week!’

'Wat zou er toch gebeuren met Adinda?'

'Jaaaahhh, nú heb ik wel zin om Nederlands te lezen. Met boeken zoals deze.'
'Ik heb het ook wel eerder geprobeerd, maar er zijn te vaak te moeilijke woorden voor mij.'
'En die kinderboeken blijven maar kort leuk.'

Agata, Maghaly en Beatriz wisselen ervaringen uit. Ze lezen alle drie graag in hun moedertaal, maar in het Nederlands is het moeilijk. Ook al redden ze zich uitstekend in een gesprek. 'Ik had wel eens in de bibliotheek gekeken, maar de collecties Frans, Spaans en Portugees zijn erg klein,' aldus Beatriz. 'Ik koop wel eens wat tweedehands op de Kanaalweg,' tipt Maghaly. 'Veel Spaans en Engels daar hoor!' Voor Agata is het heel lastig om in dit land iets in het Pools te vinden.

Maar... Nu hebben ze in onze Lees&Schrijf!collectie Nederlandse boeken ontdekt die ze aankunnen. En dat smaakt naar meer. En dat was ook precies de bedoeling. 

Twee weken geleden zijn we met een klein clubje Nederlands lerende moeders van start gegaan met een kleine maar -zo blijkt inmiddels- gezellige leeskring. Thee, boeken en praten. Over het boek, de verfilming, eigen ervaringen naar aanleiding van wat we gelezen hebben, nieuwe woorden en rare uitdrukkingen. Van de vrachtwagen gevallen? In de bak zitten? Je moet het allemaal maar weten om de nuances in het verhaal goed te begrijpen. Door er over te praten leren ze veel bij en krijgen ze lol in het Nederlands. Nadat we de eerste keer samen Hind hadden gelezen las Maghaly het boek thuis nog eens. 'Nee niet saai, juist goed.' Beatriz koos voor Havelaars Saïdjah en Adinda. 'Ik ben halverwege gestopt. Ik moest nadenken. Wat zou er toch gebeuren met Adinda? Ik vond het heel mooi. Is er ook een film van?'

De gedachte aan een film kwam niet helemaal uit de lucht vallen (ook zo'n uitdrukking...). We lazen vandaag namelijk Vrienden voor het leven, beter bekend als de film Intouchables. Agata en Beatriz hadden de film al gezien en wilden dit graag lezen. Maghaly kende de film nog niet maar is enthousiast geworden en gaat hem binnenkort kijken. 

Voor ieder een eigen exemplaar. Voorlezen en meelezen en lachen. 

Maghaly bekijkt de onsterfelijke dansscene. 

Ik vroeg waar hun voorkeur naar uitgaat. Film of boek en waarom? Agata: 'Lezen is leuk, maar hard werken. De film zien helpt om te begrijpen.' Ook Maghaly kijkt graag films. 'Je moet het gewoon vaker horen, dan kan je een stukje terugspoelen. Soms een paar keer. Dan hoor je pas wat ze zeggen. Net als muziek luisteren. Dan zoek ik die tekst van Gers Pardoel op en dan leer ik nieuwe woordjes.'

Lang verhaal kort: deze dames hebben er lol in en gaan na afloop met extra boeken terug naar de taalles van Salima. Voor thuis. Taaldocente Salima van Alsare: 'Er is meer belangstelling van andere cursisten gekomen. Hopelijk kan dit volgend schooljaar een vervolg hebben. Ze vinden het echt leuk en nu willen er meer mensen meedoen.' 

Collectie Lees&Schrijf! tijdelijk opgenomen in de Bibliotheek op school.
Dit maakt lenen voor ouders een stuk toegankelijker. 

'Mijn opa had zo'n steen in de tuin. We vertelden elkaar dat die 's nachts tot
leven kwam. Dat er op werd gedanst. Daarom kies ik dit boek.'

Mediawijze leescoördinatoren

Zo'n drie keer per jaar organiseren we een netwerkbijeenkomst voor onze oud-cursisten Open boek. Inmiddels (bijna) allemaal enthousiaste leescoördinatoren, die erg begaan zijn met het leesklimaat en plezier op school.

De onderwerpen van de presentaties of lezingen die worden gehouden tijdens de netwerkmiddagen, gaan dan ook vaak over lezen. Jongens die lezen, lezen bij zaakvakken, lezen in de schoolbibliotheek. Makkelijk lezen. Enzovoort.

Maar in deze tijd die bol staat van de 21e eeuwse vaardigheden, social media en digitale toepassingen, wilden we ook graag de mediawijsheid voor het voetlicht brengen.
Vandaar ons thema vanmiddag: een digitaal ABC. Apps, sites, lessen en filmpjes.
Voor een indruk van wat er langskomt vanmiddag: zie hier de Padlet die wordt gebruikt in onze presentatie. We zijn bijvoorbeeld heel enthousiast over Socrative.com, daarmee kun je een online en toch klassikale test houden. De fragmenten van Beeld en Geluid kun je direct in je groep kunt gebruiken voor een les mediawijsheid. Het fragmentje over de Zwarte Pietendiscussie bijvoorbeeld, waar Anouk vertelt over de stortvloed aan negatieve reacties die ze kreeg op Twitter en Facebook. Ook een grappig filmpje, dat meteen op het belang van privacy inspeelt: 'Ken ik jou niet ergens van?' Gauw afschermen, dat Facebookprofiel...

Ik gun je een lach

Sympathiek initiatief van Sandarijn Hilkhuijsen (info@woordkriebels.nl)

Onderwijsinspectie: structurele aandacht voor lezen noodzakelijk

In het Onderwijsverslag 2012/ 2013 in beeld presenteert de Inspectie van het Onderwijs de staat van het onderwijs. Dit jaar wordt onder andere ingezoomd op de motivatie van kinderen in het onderwijs.

Over leesplezier zegt de Inspectie onder meer dat Nederlandse leerlingen weinig gemotiveerd zijn om te lezen en dat scholen te weinig gericht beleid met betrekking tot voorlezen voeren.

http://www.lezen.nl/onderwijsinspectie-structurele-aandacht-voor-lezen-noodzakelijk

'De Voorleesexpress is gewoon ontzettend leuk!'

Als onze collega Anke op dinsdag om vier uur binnenkomt staan alle schoenen keurig op een rijtje in de gang. Want zo gaat dat in een Somalisch gezin. Ze zet haar schoenen er netjes bij en doet waarvoor ze gekomen is: voorlezen. De televisie wordt uitgedaan en vijf  kinderen nemen plaats aan de eettafel in afwachting van wat er komen gaat.

Gedurende twintig weken leest Anke als vrijwilligster van De Voorleesexpress voor in dit gezin met maarliefst negen kinderen. Vier kinderen in de basisschoolleeftijd, vier op de middelbare school en de jongste is nog thuis bij mama. Thuis spreken ze met elkaar vooral Somalisch, maar om op school een beetje mee te komen is het Nederlands toch wel erg belangrijk. En – dat weten we uit ervaring en onderzoek- voorlezen helpt!

Gedurende twintig weken komt Anke net als de andere vrijwilligers van De Voorleesexpress bij de kinderen thuis voorlezen. Het is de bedoeling dat tenminste één van de ouders er bij aanwezig is zodat hij of zij dit voorleesritueel na die twintig weken kan voortzetten. Via de openbare bibliotheek zijn er voor de vrijwilligers speciale voorleestasjes te leen. In deze tasjes zitten: een prentenboek, een handpop van een personage dat voor komt in het boek, bijpassende kleurplaten en vaak ook nog spelletjes of foto’s die te maken hebben met het verhaal. De materialen uit deze tasjes kunnen helpen om op verschillende manieren met boeken en taal bezig te zijn. Na ongeveer 10 weken gaat de vrijwilliger een keer met het gezin naar de openbare bibliotheek om  te zien wat daar allemaal is en hoe het er werkt. Het gezin gaat trots naar huis met een eigen splinternieuwe jeugdpas.

Hoe zo’n voorleessessie er aan toe gaat? Voor de jongste heeft Anke altijd een dierenboekje of een boek met flapjes bij zich. Met elkaar bekijken ze het boek. Moeder doet mee, want ook zij is druk bezig de Nederlandse taal te leren.  ‘Ze merkt meteen hoe plezierig het is om met elkaar boekjes te bekijken en er over te praten,’ vertelt Anke. Voor de oudere kinderen leest ze een verhaal voor. ‘Dit is altijd het prentenboek dat ik de week daarvoor ook al heb voorgelezen.  Zo herhalen we de woorden, doen de geluiden van de dieren na en tellen bv. de kippen, schapen of auto’s. Ondertussen voel ik kusjes op mijn arm, wil er iemand op schoot en krijg ik  iets te drinken. Daarna komt er een nieuw prentenboek uit de tas waarvan we eerst de voorkant bekijken. Dan voorspellen we met elkaar waar het verhaal over zou kunnen gaan.  Dat is allemaal onderdeel van het ritueel van het voorlezen. We blijven plaatjes bekijken en woorden benoemen, beestjes tellen enz. Steeds weer opnieuw,’ licht Anke toe. ‘Nu we een aantal weken bezig zijn  geven de kinderen ook voorkeuren aan, bv. boeken over boten, vissen of tractoren. Opvallend is dat ze naar informatieve boeken vragen. En hoewel het bedoeld is voor de jongere kinderen is ook de broer van 15 enthousiast. Hij vraagt om boeken waar hij “wat van kan leren. Over panda’s ofzo?”  Toen ik dat de volgende keer bij me had, ging hij stilletjes op de bank zitten lezen. Ik ging bij hem zitten en samen keken we naar de tekst en plaatjes. Toen ik hem vertelde dat hij het boek een week kon houden, vond hij dat zo fijn!  Zo kon hij  de tekst overschrijven en aan zijn juf op school laten zien.’

Aan belangstelling en enthousiasme ontbreekt het niet in dit gezin. Gelukkig maar, want dat is precies wat je nodig hebt om zo’n vreemde taal een beetje onder de knie te krijgen. Als het na een uurtje toch écht weer tijd is om te gaan (zijn er genoeg kusjes gegeven, is er thee gedronken, een Somalisch hapje geproefd en hangen de kleurplaten aan de muur?) wordt er een stickertje geplakt op de kaart zodat iedereen kan zien hoeveel keer Anke nog komt.  En vanachter de gordijnen wordt ze uitgezwaaid. Tot volgende week! 

Ook zin gekregen? Meld je aan via www.stichtingwoordwijs.nl  want De Voorleesexpress is zo succesvol dat ze gráág nieuwe vrijwilligers verwelkomen. 

Voorleeskampioen!

We wensen onze voorleeskampioen Misha heel veel succes in de provinciale (!) ronde vanmiddag in de Rotterdamse bibliotheek!!!!

Voorleesvaderselftal

Selectie Vaders Voor Lezen-elftal bekend

In de Amsterdam Arena is het volledige Vaders Voor Lezen-elftal gepresenteerd: Thomas Berge, Leo Blokhuis, Job Cohen, Eric Corton, Beau Van Erven Dorens, Dennis van der Geest, Ronald Giphart, Ruben Nicolai, Bastiaan Ragas, Jeffrey Spalburg en Bram van der Vlugt.
Het elftal is boegbeeld van de campagne Vaders Voor Lezen en zet zich de komende twee jaar in om mannen te enthousiasmeren zelf meer te lezen én meer voor te lezen aan hun (klein)kinderen.

Voorbeeldfunctie
De vaders uit het elftal vormen het gezicht van de campagne, en zullen vanuit hun voorbeeldfunctie alle vaders van Nederland aanmoedigen om vaker een boek te pakken. Ze laten zien dat (voor)lezen leuk en nuttig is: iets om tijd voor vrij te maken. Om aandacht te vragen voor het voorlezen gaan de bekende vaders onder andere ‘optreden’ in bibliotheken en scholen.
Mirjam Oldenhave, schrijfster van onder meer de boeken over Mees Kees, werd eerder al beëdigd als coach van de campagne. Zij staat het elftal bij om vaders te helpen voorlezen.
Onderwijsminister Jet Bussemaker is erg te spreken over het initiatief en hoopt dat vaders zich laten inspireren door het elftal: “Dit voorleesvader-elftal laat andere vaders zien hoe leuk en nuttig voorlezen kan zijn. Het voorlezen van een prentenboek of spannend kinderboek bevordert niet alleen de taalontwikkeling en de woordenschat van jonge kinderen, ook stimuleert het de fantasie. Met als belangrijkste winst dat kinderen door voorlezen straks zelf meer gaan lezen.”
Vaders scoren met voorlezen
Het elftal is gepresenteerd tijdens Lezen Centraal, het jaarlijkse congres van Stichting Lezen. Tijdens de opening van het congres benadrukte Gerlien van Dalen (directeur Stichting Lezen) waarom juist een vaderlijk leesvoorbeeld van belang is. Zo kunnen vaders laten zien dat lezen ook een activiteit voor jongens is. Vaders voegen bovendien iets toe aan de leesopvoeding: vaders en moeders hebben een ander taalgebruik en verschillende voorleesstijlen. Een kwartier voorlezen per dag is een waardevol moment tussen vader en kind en versterkt hun band.

Vaders Voor Lezen

De campagne Vaders Voor Lezen wordt mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en wordt georganiseerd door de Leescoalitie, een samenwerkingsverband tussen Stichting Lezen, Stichting CPNB, Stichting Lezen & Schrijven, het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken en de Vereniging Openbare Bibliotheken. Met Vaders Voor Lezen stimuleert de Leescoalitie vaders en grootvaders om meer (voor) te lezen.
bron: http://www.primaonderwijs.nl/ko/selectie-vaders-voor-lezen-elftal-bekend/

Van die pareltjes

Tja, waar moet je nou beginnen als je met 5 boeken de deur uit gaat? Eerst dacht ze dat ze Mijn bijzonder rare week met Tess zou gaan lezen. Want iedereen in de klas wilde dat boek. Steeds uitgeleend natuurlijk. En zij kwam hem tegen in de openbare bieb, dus die keuze was snel gemaakt. Vanmiddag kwam ik haar tegen op het schoolplein: 'Hai juf, ben toch eerst in Hoe overleef ik... begonnen.' Ik: 'Had je toch niet zo'n zin in Tess?' 'Ja wel, die lees ik nu, want die andere heb ik al uit. Twee dagen,' grijnst ze me trots toe. 

Haar juf (groep 7) vertelde me op datzelfde plein dat ze bij een flink aantal kinderen in haar klas het leesgedrag ziet veranderen en vooral het plezier ziet toenemen. 'Nadat er een stukje uit is voorgelezen, wil echt iedereen dat boek ook lezen. Ze komen mij vertellen hoe leuk het boek is. Ze spreken af wie er daarna aan de beurt is en dat er toch echt dóórgelezen moet worden.'  

Inderdaad, zo simpel kan het soms zijn: een stukje voorlezen, samenvatten en iets verderop de draad weer oppakken. Zo komen ze een beetje in het verhaal. Voor een paar kinderen is dat voldoende. Als zij het inderdaad leuk genoeg vinden, doen zij onbewust de rest van de promotie. En mijn missie op de Kinderjury te promoten is geslaagd. 

Nog zo'n constatering waar ik warm van word. De meester (groep 6): 'Vanmorgen kwam P. naar me toe: "Meester ik was vanochtend al om zes uur wakker." Oh, da's balen, zei ik toen. "Nee hoor, helemaal niet! Ik ben in bed gaan lezen." Daar word je toch blij van?' 

Ikke wel, mees! 

En dan nog onze kleine vriend uit groep 4. Tijdens een gastles raakten we in gesprek over zijn dwarse bui van dat moment. Alles al gelezen. Vindt ie. Niks is leuk. Denkt ie. 'Weet je wat je doet? Kom naar de bieb, vraag naar mij en we gaan samen zoeken.' En inderdaad, hij meldde zich keurig netjes, hing zijn jas op en zette de knop om. Rende als een dolle van de ene kast naar de andere, trok boeken uit de kast, ging zitten om te kijken, liet zijn oog weer op iets anders vallen, bedacht zich, wist niet wat ie kiezen moest en riep opgewonden door de bieb 'Hoeveel mag ik eigenlijk? ...  Tién? Écht?'. Ging na een half uur hieper de pieper met twee boeken naar huis. Volgende week zie ik hem weer tijdens de gastles. Ben benieuwd!  

Fantastische voorleesmiddag met twee Voorleeskampioenen

Ik geloof niet dat er vorige jaren zoveel meesters en juffen waren om de voorleeskampioenen van hun school aan te moedigen tijdens de lokale ronde van De Voorleeswedstrijd. Vaders en moeder, opa’s en oma’s, broers en zussen, dikke vrienden en hartsvriendinnen waren natuurlijk ook van de partij in de bieb. Twaalf leerlingen mochten hun school vertegenwoordigen en dat hebben ze geweldig gedaan. ’t Was best een lange zit, maar het verveelde geen moment. Deze geoefende voorlezers hadden heel afwisselende fragmenten gekozen uit boeken van bekende en minder bekende schrijvers. Grappige stukjes kwamen voorbij maar ook trieste passages waar iedereen even stil van werd. Zoals Jennifer, die afgelopen jaar deel uitmaakte van het Capelse Kindercollege  waar zij het initiatief nam tot een Anti-Pestcampagne. Toen zij uit Spijt! het stuk voorlas waarin de klas afscheid neemt van Jochem die wegens pestgedrag zichzelf verdronken had, moest het publiek wel even slikken. Ook Isabel koos voor een wat triester stuk uit Hoe overleef ik een gebroken hart waarin iemand doodgaat.  

De boeken van Carry Slee kwamen in deze voorleesreeks vier keer langs. Isa beet het spits af met een mooi stuk uit Vals! Altijd lastig, de eerste zijn, maar ze draaide daar haar hand niet voor om. Toen Naomi als tweede voorlas uit Lover or loser (ook van Slee) wist de jury meteen dat het moeilijk zou worden. Wat zijn ze goed dit jaar! 

  

Naast bekende namen als Slee, Oomen en Van Loon werden ook nieuwere en/of minder bekende schrijvers gepromoot. Zo trakteerde Kaynaat ons op een stuk briefwisseling tussen een jongen uit 1944 en een meisje van nu.  'Mijn boek heet Post uit de oorlog en Anna Woltz is echt mijn lievelingsschrijver.’

Cyanne koos niet voor haar favoriete schrijver maar voor haar lievelingsonderwerp: dansen. Vorig jaar mocht ze met haar dansgroep meedoen met de voorrondes van het tv-programma Everybody dance now. Ze haalden de uitzending niet, maar het was wel een enorm leuke ervaring. Vanzelfsprekend dat een boek als Starschool dan te gek is om (voor) te lezen. 

Siënna vindt zichzelf niet zo’n lezer, maar door voor te lezen aan haar vier broertjes en één zusje heeft ze duidelijk talent ontwikkeld. Ook zij koos voor een boek dat niet alle leerlingen kennen: C-brieven van Marina Defauw. Alexander is naar eigen zeggen ook meer van de cijfers dan van de letters. Hij is gek op rekenen en wil daar later ook echt iets mee gaan doen, maar voorlezen uit een lekker jongensboek als De grijze jager gaat hem zeker niet verkeerd af. Julian, de tweede jongen tussen tien meiden, is daarentegen wel een echte lezer. Hij houdt er van, doet het vaak en graag. Vorig jaar hield hij zijn boekbespreking over Leeuwenroof van Paul van Loon. Dat pakte goed uit en hij koos dat fragment ook uit voor deze wedstrijd. Dila kwam eveneens met een goed voorbereid stukje van Van Loon het podium op. Zij won vorig jaar tijdens de voorleesvoorronde op school Weerwolfnachtbaan en bedacht dat dit boek haar vanmiddag misschien geluk zou kunnen brengen.

Een mooi nieuw boek kwam voorbij toen stoere Nusaiba (‘Zenuwachtig? Nee hoor!’) haar Carry Sleefragment op het laatste moment opgaf en voor Spinder koos, de winnaar van de Gouden Griffel van het afgelopen jaar. Wie er aan begint vindt het zeker mooi.

En last but not least was Misha aan de beurt. Starten is spannend maar afsluiten ook! Maar van verslapte aandacht was gelukkig geen sprake toen Misha in de stoel zat en begon te lezen in Hoe overleef ik de brugklas. Dat zij –volgend jaar zelf een brugklasser- zich goed kon inleven was duidelijk te zien en te horen. En dat het inderdaad niet least was hoorden we 10 minuten later van de vakkundige jury: Patricia van Schaik van De Voorleesexpress en onze eigen voorleescollega Ellen Hamerslag. Misha (Kortland) bleek samen met Dila (Contrabas)  de kampioen van Krimpen en Capelle. Zij mogen door de regionale ronde in Schoonhoven op 12 april. Zet hem op meiden! 

Dila leest uit Weerwolfnachtbaan

Misha leest uit Hoe overleef ik de brugklas

Boeken voor jongens!

Zeer zeker niet met de bedoeling om onaardig te doen, maar hij zei het toch maar even: ‘De aanleiding zit voor mij.’ Gelukkig wel met een knipoog, maar daarom niet minder waar. Daniël Albering van kinderboekwinkel De Kleine Kapitein in Rotterdam doelde op ons. Wij vrouwen zijn de aanleiding van de aandacht die hij vraagt voor jongens. Boeken voor jongens om precies te zijn. ‘Als je als jongetje geboren wordt, kom je meteen in wereld vol vrouwen: mama, de mevrouw van het consultatiebureau en de vele juffen op de basisschool. Als het gaat om lezen en boekadvies, gaat dit nog even door bij de dames in de bibliotheek. En ook bij mij in de boekwinkel werken vooral vrouwen. En vrouwen zijn anders dan mannen. Ze kiezen en adviseren ook anders dan mannen.’

Daniël Albering deelt zijn zorg over en roep om aandacht voor deze kwestie met kinderboekenschrijver Tjibbe Veldkamp die zijn standpunt in meerdere artikelen verspreidt. En meer en meer mensen worden zich hiervan bewust. Voor ons reden om er een Open Boek Netwerkmiddag voor leerkrachten aan te wijden.

Dat jongens in zijn algemeenheid meer lees- en leesplezierproblemen ervaren dan meisjes mag bekend zijn. Dat heeft met een aantal aspecten te maken. Ten eerste is daar de aandachtscurve. ‘Die is bij jongens gewoon veel korter dan bij meisjes. Herken je die jongens? Boek uit, volgende. Uit, volgende, uit volgende. Een daarmee komen we meteen bij het tweede aspect, want als het aanbod van boeken die zij leuk vinden dan klein is, tja…’ aldus Daniël.

Voor zijn eigen zoon bleek een mooi geïllustreerde dierenencyclopedie de oplossing. Op woensdag lazen ze De Reptielen. Op donderdag De Geleedpotigen en op vrijdag De Gewervelden. ‘We hebben zo wel een jaar in dit boek gelezen. Informatieve boeken schenken jongens over het algemeen veel plezier. En onderschat het effect op de woordenschat niet. Je zult je verbazen over dat kind in je klas dat vaatwasmachine niet kan lezen maar moeiteloos door Tyrannosaurus Rex en al zijn kenmerken vliegt.’

Als het over speelgoed gaat, dan behandelen we jongens en meisjes volgens Daniël wel verschillend. En loop inderdaad de speelgoedwinkel maar eens binnen. Links staan de poppen, de make-upjes en de roze spulletjes, rechts staat het speelgoed voor jongens: schieten, bouwen, vechten en andere wilde dingen. Ook op de populaire spelletjessite spele.nl is in één oogopslag te zien wat voor meisjes -en vooral niet voor jongens- bedoeld is.

Natuurlijk, je kunt er wat van vinden. Eén van de leerkrachten associeerde deze nieuwe trend om jongens- en meisjesboeken van elkaar te scheiden met ouderwets. ‘Ik kan wel meegaan in dit verhaal, maar om nu een kast te maken met jongensboeken en een kast met meisjesboeken gaat me wat ver. Ik ben daar niet voor.’ Feit is wel dat de verschillen er zijn tussen jongens en meisjes. Een andere leerkracht reageerde met een zucht van verlichting: ‘Ik vind het juist fijn dat we eindelijk weer eens mogen vaststellen dat jongens geen meisjes zijn.’ In de boekwinkel merken ze ook dat dit onderscheid werkt. Door de jongensboeken apart te zetten zijn ze vindbaar voor jongens. En dat vinden ze fijn. 

En gelukkig weet Daniël zijn stelling ook te nuanceren. Want natuurlijk zijn er meisjes die dit ook leuk vinden. Die zijn vanzelfsprekend welkom om óók in die kast te kijken. Zijn punt van de middag: niet de meisjes hebben de aandacht nodig, maar de jongens. Simpelweg omdat zij meer moeite hebben met lezen, het leesplezier minder ontwikkelen en/of vasthouden en ook omdat het aanbod voor deze groep gewoon echt kleiner is dan voor meisjes. En om goed te lezen (erg handig voor de Cito) moet je kilometers maken en dat gaat het beste in boeken die je leuk vindt. Series zijn daarvoor bijzonder geschikt. Vind je het eerste deel leuk? Dan vind je dat van de rest van de serie meestal ook. Dát zorgt voor kilometers.

Tijdens zijn betoog werden we getrakteerd op een uitgebreide boekenshow met voorgelezen en vertelde verhalen uit prentenboeken (waaronder Roek de ridder en Helden op sokken). We kregen een inkijk in allerlei meer en minder bekende Wist je dat?-boeken die ook zijn verschenen in de lagere avi niveau’s voor de beginnende lezers. Evenals de wat stoerdere eerste leesboekjes zoals bij voorbeeld: het boek van teun. 

En wat dacht je van moppenboeken? Moppen zijn kort. Dat is al fijn. En ze zijn grappig. Ook erg in trek. En er zit altijd wel een taaldingetje in. Moppen zijn heel geschikt voor de ontwikkeling van leesbegrip. Maar vooral ook lekker ontspannend. Een leerkracht groep 8 beaamde dit: ‘Ik merk dat de jongens in mijn klas momenteel allemaal moppen- of stripboeken bij zich hebben voor na de Cito.’ 

Dat past ook goed in de huidige trend die vooral op humor is gericht. Je merkt het aan de populariteit van de Leven van een loser-boeken. En aan de boeken die daar op lijken en meeliften op dat succes zoals Hugo’s masterplan en de boeken van Niek de Groot en Tom Groot. Ook erg leuk is Oma Boef (Daniël: ‘Ik schat hem in als een nieuwe Roald Dahl’) en voor de boom-klim-jongens is inmiddels het tweede deel verschenen van De waanzinnige boomhut, prachtig vertaald door Edward van de Vendel. De boeken van Het reuzenrad mysterie zijn een beetje te vergelijken met de De Vijf-boeken die wij vroeger lazen. Boy 7, superspannend. Al is ie vooral geschikt voor de wat betere lezer.

‘Weet je, ik ben boekverkoper. Maar feitelijk zijn jullie dat ook. Laat de boeken zien als ze je school binnenkomen. Aan je collega’s en aan de kinderen. Neem de tijd om ze te bekijken en er iets over te vertellen. Veel leerlingen hebben een zetje nodig. Lees het eerste hoofdstuk samen. Ik deed dat ook met mijn eigen zoon. Gewoon om hem het boek in te verleiden. De laatste vakantie had hij Spinder meegenomen. Hij deed van alles, maar Spinder bleef liggen. Tot we samen het eerste hoofdstuk lazen. Vier dagen lang heeft hij met het boek op een bedje in de zon gelegen.’

En dat Daniël deze kunst van het verleiden verstaat was tijdens de voorleesfragmenten en de reacties na afloop wel duidelijk. ‘Ik werd er zo hebberig van!’

Toen we tot slot de bieb nog even inliepen om met de nieuw opgedane kennis jongensboeken te lenen voor school, zei een kleuterleerkracht:  ‘Oh dat vind ik nou zo leuk. Ik zie hier mijn kinderen rondlopen. Met het boek waarover we in de klas sinds twee dagen werken.' 

Minilessen in de NT2 groep

De minilessen lezen hebben zich uitgebreid naar de NT2-klas en ik kan je vertellen: da's een behoorlijke uitdaging. En wat mij betreft ook een erg leuke uitdaging. 

Steeds meer onderzoek laat zien dat het lezen van boeken enorm bijdraagt aan het uitbreiden van de woordenschat (bekijk deze brochure eens en/of lees dit artikel). En als deze kinderen íets nodig hebben dan is het uitbreiding van hun woordenschat. En dat boeken lezen daarbij helpt weet ik niet alleen uit onderzoek, maar ook uit eigen ervaring. Hoe moeilijk het ook is om iets te lezen in de taal die je leert, je pikt er altijd dingen van op. Ik merk het zelf en ik hoor het van anderen die een taal onder de knie willen krijgen. Ik woonde ooit een lezing bij van Kader Abdolah waarin hij vertelde dat hij, in Nederland aangekomen, zo snel mogelijk de taal wilde leren. Hij stapte naar de bibliotheek en vroeg om kinderboeken. Hij begon met de verhalen van Jip en Janneke en schopte het na jaren tot schrijver van Nederlandse boeken. Ok, zijn uitspraak mag dan met accent zijn, maar een grote Nederlandse woordenschat heeft hij! Omdat hij las, was zijn eigen verklaring.  

De NT2-groep dus. De één zit al een jaar in deze groep, de ander ging tot vijf maanden geleden nog niet naar school maar hoedde geiten en nummer drie kan prima lezen en schrijven maar dan in het Spaans en Engels. Hij hoorde deze maand zijn eerste Nederlandse woorden. Ga er maar aan staan. Gelukkig vinden ze boeken lezen enorm leuk en dat helpt. 

Waar de aandacht bij groep 4 vooral uitging naar het kiezen van een 'passend boek', richten we ons hier vooral op nieuwe woorden en/of moeilijke woorden. Ze vertellen elkaar wat ze geleerd hebben en de leerkracht hangt de woorden in de klas en bespreekt ze iedere keer opnieuw. Zo was maandag het woord 'graag' uitgebreid aan bod geweest. Vandaag las ik een verhaaltje voor waarin de uitdrukkingen 'dol zijn op' en 'gek zijn op' voorkwamen. Na wat toelichting maakten we wat zinnetjes en plots viel bij Adbi een kwartje: 'Ik ben gek op playstation. Ik doe graag playstation. Zelfde!'. 

Nog steeds druk bezig met de leesgesprekken in groep 4. Vorige week bekende Liciano: 'Ik kijk de plaatjes.' Vandaag selectie mee. Hij koos voor De Maan en Ridder Florian. Na afloop zei ie dat het goed was gegaan, vroeg ie spontaan of ie een stukje mocht voorlezen in de klas en vond ie het lezen superleuk!

Roodkapje

Voor een nieuwe leskist over sprookjes wilde ik voor een middenbouwgroep eens ingaan op de symboliek ervan. Sprookjes worden, zo blijkt uit cijfers in de leesmonitor, helemaal niet zo graag gelezen door kinderen in midden- en bovenbouw van de basisschool. En laat ik er nou dol op zijn (soms mag je ook best een beetje leesbevorderen naar eigen smaak..)

Al gauw viel de keuze voor het sprookje waar de leskist rondom zou worden opgebouwd: Roodkapje.
Een persoonlijke favorietje, maar ook een sprookje dat in tientallen, misschien wel honderden versies is verschenen.
De symboliek van Roodkapje bleek niet echt aan te sluiten bij de belevingswereld van kinderen uit groep 5.
Het rode kapje staat voor de eerste menstruatie, de wolf voor de fatale man, en grootmoeder voor de oervrouw, kijk hier zelf maar. Interessant, maar dit wilde ik de leerkracht niet aandoen.

Een ander uitgangspunt dus. Omdat we erg bezig zijn met de minilessen leesbevordering, heb ik ook hier een miniles bij geschreven. In dit geval over Roodkapje, de Wolf en hun karaktereigenschappen. Met name Roodkapje heeft nogal wat gedaantes gehad. En welke eigenschappen horen er bij haar?
Onschuldig, behulpzaam en lief, maar in sommige versies is ze ook brutaal en impulsief.
De kinderen wordt gevraagd om verschillende versies door te nemen, en er de eigenschappen bij te noemen waarvoor ze 'bewijs' vinden in de tekst. Want ze moeten hun conclusies wel onderbouwen natuurlijk!
Hier zie je wat Roodkapjes, en echt niet allemaal even naief hoor..

Roodkapje volgens Gustave Doré

Roodkapje volgens Quentin Blake

Roodkapje volgens Wendy Panders