Leesplezier bevorderen, hoe doe je dat?

Eens in de zoveel tijd zijn we bij Team dBos in de gelukkige omstandigheid om een boekpresentatie in Kinderboekwinkel De Kleine Kapitein bij te wonen. Mooie, nieuwe, bijzondere en populaire boeken passeren in korte tijd de revue. Het maakt ons nieuwsgierig en gretig en het is een goede manier om op de hoogte te blijven van het grote aanbod aan kinderboeken. 

Eén van de vele leuke taken binnen ons werk is dat we die boeken zelf ook weer op de scholen presenteren. Het is niet alleen leuk om anderen te vertellen over iets waar je zelf enthousiast over bent, het werkt ook! We schreven hier al vaker over. Zowel leerkrachten als leerlingen gaan na zo'n promotie met een stapeltje boeken én zin om te lezen de deur uit.  Nu en dan ontvangen we ter bevestiging van dit soort bemoedigende mailtjes: 

Wat kun je als leerkracht vrij makkelijk doen?

1. Kies elke week een ander voorleesboek 

Neem de proef eens op de som en stel het boek dat je gedurende één week hebt voorgelezen aan het eind van de week beschikbaar voor wie het uit wil lezen. Vraag die leerling eventueel om in de boekenkring te vertellen waarom dat boek inderdaad de moeite van het uitlezen waard was. Als je op deze wijze voorleest komen er in een schooljaar 40 titels langs! Kies titels waarvan je weet of denkt te weten dat er interesse voor is. Ga niet altijd voor de meest populaire titels. Die kennen ze al. Boekpromotie is bedoeld om leerlingen in aanraking te laten komen met wat ze nog niet kennen, maar waarschijnlijk wel waarderen. Zo hoorde Sasha in de klas voor het eerst over Gips van Anna Woltz en kwam na afloop een dealtje sluiten: 'Als ik beloof dat ik hem na school meteen kom halen, wilt u hem dan voor mij apart houden alstublieft?'  

2. "Show, don't tell"

Helemaal niks vertellen is niet handig, maar je hoeft niet altijd een fragment voor te lezen of te vertellen waar het verhaal over gaat. Laat boeken die zich daarvoor lenen ook vooral zien. Wijs op bijzondere vormgeving of mooie illustraties. Soms is aanvullende informatie ook al voldoende (de schrijver is wel eens op onze school geweest of woont in onze stad, of: dat en dat boek van hem of haar is verfilmd en dit is de trailer ervan op youtube).    

3. Leer kiezen

Sommige kinderen hebben moeite met kiezen. Boekentips van de leerkracht of van klasgenoten helpen. Maar zelf leren kiezen is ook nuttig. Een effectieve manier om dat te doen is deze: noem drie titels en laat de leerlingen er een kiezen die ze op basis van deze informatie het liefst zouden lezen. Laat dan het omslag zien en laat opnieuw kiezen. Is er iemand die nu een andere keuze maakt? Vertel iets meer over het verhaal (uit jezelf of vanaf de achterflap) en laat nog eens kiezen. Weer overstappers? Wat was de reden daarvoor? Dit kun je al dan niet uitbreiden met een voorleesfragment, informatie over een schrijver of een voorbereid pleidooi per boek door een van de klasgenoten. Laat benoemen wat iemand motiveert om voor het een of het andere boek te kiezen, dat kan anderen weer op weg helpen om te bepalen waar je op let bij de keuze. 

4. Geschikt voor mij? 

'Hoe weet ik nou of het niet te moeilijk is?' Strak vasthouden aan de wel of niet behaalde avi-niveau's is over het algemeen niet erg leesplezierbevorderend. Wijs je klas liever op de vijfvingerregel. Die is erg effectief. Lees een bladzijde en steek een vinger op voor elk woord dat je niet kent of niet kunt lezen. Vijf vingers of meer? Dan is het waarschijnlijk te moeilijk, maar als je flink andere boeken leest lukt het misschien over twee maanden wel.... 

Of je leest het toch! Omdat het nou eenmaal over een interessant onderwerp gaat. Dat is niet per sé een probleem. Een boek lezen dat een beetje (niet te) boven je niveau is, zorgt er juist voor dat je je vaardigheden vergroot. Zeker als je interesse gewekt was: dan wíl je het begrijpen en met een beetje hulp lukt dat ook vaak wel.  

Het is ook goed om iedereen in de school er op te wijzen dat de Makkelijk Lezen-boeken er niet alleen voor dyslecten zijn, maar dat deze boeken leuk zijn voor iedereen. Bovendien mogen leerlingen met dyslexie ook interessante titels uit de rest van de collectie kiezen! Het MLP-logo is bedoeld om te helpen, en vooral niet om te beperken.  

5. Pinterest

We verwijzen er wel vaker naar: Pinterest. De plek waar iedereen ideeën en inspiratie kan halen én brengen. Dus heb je succesjes uit je eigen lespraktijk dan horen we dat graag. We plaatsen het op dit verzamelbord en maken daar collega's op school en in de bibliotheek blij mee. Je vindt er suggesties om boeken, schrijvers of thema's op eenvoudige wijze in de schijnwerpers te zetten.

6. Klassencollectie

Zorg dat je in de klas altijd wat te ruilen bij de hand hebt. Dat is fijn voor die leerling die verkeerd gekozen (kan gebeuren) en voor wie het boek al uit heeft en nog niet naar de bieb kan. Let er bij het kiezen van zo'n collectie op dat je juist niet (alleen) de succesnummers pakt. Ga liever in op de actualiteit, iets bijzonders, een favoriet van jezelf of op een onderwerp dat leeft in je klas. 
De Losers en de Boomhutten hebben geen promotie meer nodig, die verkopen zichzelf wel. Kies dan juist een boek waarvan je denkt dat ze het nog niet kennen en dat een vergelijkbare vormgeving heeft. Toon niet alleen de buitenkant maar vooral ook de binnenkant. Het leggen van een verband met alledaags gebruik -de smartphone- is met dit levensverhaal van Steve Jobs een koud kunstje. En het wekt meteen de interesse. De stripachtige vormgeving is een extra bonus. 

Opvallende en aantrekkelijke vormgeving 

Let ook op variatie. Laat niet alleen fictie aan bod komen, non-fictie onder de aandacht brengen is juíst belangrijk. Strips, dichtbundels en prentenboeken worden vaak over het hoofd gezien. Jammer, want deze boeken hebben echt iets te bieden in de lagere én hogere groepen. Al eerder blogden we over de rijkdom van informatieboeken, strips en prentenboeken. Klassen waarin leerlingen plotseling het bestaan van theaterboeken ontdekken, merken dat dergelijke boeken voor een bepaalde periode niet aan te slepen zijn. Logisch, want wat is er nou gezelliger dan met zijn tweeën in hetzelfde boek lezen? 

7. Wees zelf enthousiast 
Het is misschien een dooddoener, maar het werkt. Als je zelf niet overtuigd bent, komt het ook niet over bij je leerlingen. De meesters en juffen die zelf graag lezen lijken vaak de meest overtuigende boekpromotors. En ook boeken die je niet kent of die je niet zo waardeert kun je toch promoten. 'Ik zie hier een nieuw boek over vrachtwagens, echt wat voor jou!' 'Voor de fantasyliefhebbers heb ik hier de nieuwste..... Wie wil het eerst?' Of vraag eens aan de klas wat er nou zo leuk is aan serie zus of zo, omdat jij het nog niet hebt ontdekt.