ABC-tje

Taalspelletjes op het multitouchscherm bij de ABC-club

In 2016 startte de eerste ABC-club nadat het Capelse Taalnetwerk (waar Bibliotheek aan den IJssel deel van uitmaakt) de opdracht kreeg om met een mooi budget van de VanCappellenstichting een project te ontwikkelen voor anderstalige leerlingen en nieuwkomers. De club startte met activiteiten in de schoolvakanties om de taaldip tegen te gaan. Vorm en inhoud zijn gaandeweg aangepast, maar inmiddels is de gemeente Capelle zo overtuigd van het succes van dit concept dat zij onze bieb hebben verzocht deze club vooral voort te zetten.

Welke dingen doen we?

De ABC-club kenmerkt zich door diverse activiteiten rondom 4 praktische thema’s en veel camouflagetaal. En dan hebben we het niet over vage kantoortaal om leegheid te verbergen maar over activiteiten die niet primair gericht zijn op taal maar die wel veel taal uitlokken. Want taal leer je door te oefenen en fouten te maken. En het liefst samen met anderen en bij voorkeur niet (te veel) uit lesboeken. De thema’s zijn: locaties, beroepen, sport en vrijetijd.

Woorden leren tijdens dramalessen 

Elke thema start met een theaterles waarin de belangrijkste woorden worden behandeld. Het leren van nieuwe woorden door middel van spel maakt het nieuwe thema toegankelijk. Woorden worden uitgebeeld, aangewezen, opgezocht op google afbeeldingen en nog eens uitgebeeld. Je ziet de kinderen plezier hebben en je hoort tegelijkertijd de hersens kraken.

Ontwerpen

Spelen

Spelen

Met die nieuwe woorden op zak is het tijd voor andere activiteiten. Tijdens het thema Locaties speelden de deelnemers een Capels detectivespel waarbij zij niet alleen nieuwe woorden tot zich namen, maar ook kennis maakten met diverse interessante locaties in Capelle: de voetbalvelden, school, bibliotheek of de kinderboerderij om een paar voorbeelden te noemen. Deze locaties hebben zij getekend op een zelfontworpen metrolijn-achtig spelbord. Bij dit spelbord horen talige spelvormen bij om de woordenschat nog verder uit te breiden. Zo speuren de kinderen naar een boef die de ene keer in het restaurant en de andere keer in het zwembad is. Steeds worden zijn uiterlijke kenmerken of bepaalde handelingen benoemd, waarmee zij meer informatie krijgen voor hun speurwerk. Ze oefenen zo met werkwoorden, bijvoeglijk naamwoorden en zelfstandig naamwoorden in een spannende race tegen de klok. Welk team heeft de gezochte boef als eerste opgespoord? Docent Anne Goedhart: 'Ze vonden het zo leuk om te doen dat ze er de les erna op terug kwamen omdat het spel niet binnen de tijd kon worden uitgespeeld. "We moeten het spel nog uitspelen!"’

Niet alleen bij het spelen van het spel, maar ook bij het maken van ‘De Capelse Detective’ hebben kinderen al doende veel taal nodig. Wat is er nodig? Hoe pakken we het aan? Begrijpt iedereen hoe het werkt? 'Want de communicatie kan wel eens misgaan.' Maar dan is daar altijd Anne om de kinderen verder te helpen. Ze maken al spelende eigen zinnen, stellen vragen, vervoegen werkwoorden en voegen nieuwe woorden toe aan hun Nederlandse woordenschat. En wat zo fijn is: er zijn geen fouten. Wel kan het soms beter. Ook daar helpt Anne hen bij. En de anderen trouwens ook. Anne: ‘Er zijn drie meisjes die al eerder meededen. Zij waren toen talig gezien de zwaksten. Nu zijn ze de sterksten en helpen zij bewust en onbewust andere kinderen talig sterker te worden.’

Werken met de greenscreen 

Spannend: zwemmen met dolfijnen

Bij alle activiteiten blijkt hoeveel woorden je nodig hebt. Zelfs bij de opdrachten die in eerste instantie erg beeldend lijken. Een foto maken met behulp van een greenscreen is ook een van de activiteiten die past bij het thema Locaties. Heb je een idee voor je persoonlijke greenscreenopdracht? Dan moet je over woorden beschikken om dit idee over te brengen op de fotograaf zodat de foto ook wordt zoals jij het bedacht hebt. Het idee is dat de deelnemers een handeling verrichten op een zelfgekozen locatie. De mogelijke locaties zijn erg divers (zolder, winkelstraat, strand) net als de handelingen die er doorgaans verricht worden (kruipen, slenteren, duiken) Welke dingen doe je daar? En hoe breng je dat in beeld? Allemaal taal, taal, taal. Ze leren enorm en hebben lol in wat ze doen.

De bibliotheek is thuis in taalverwerving en het creëren van verhalen. Gaat het om de artistieke kant van de activiteit dan wordt bij voorbeeld de Kunstkring ingeschakeld. Hoe teken je die hokken van de dieren op de kinderboerderij? En ook daar heb je wederom woorden voor nodig. Is het hok hoog of laag? Van hout, gaas, glas of metaal? Zit het hok altijd dicht of soms ook open? Is het eenmaal gelukt om het hok te tekenen, dan volgt het spel ‘Hekken sluiten’ waarbij kinderen door denkbeeldige hekken te sluiten vooral de namen van dieren op speelse wijze oefenen. Lukt het niet? Geen probleem want google afbeeldingen is geduldig en bijzonder effectief. 

Zelfs als je even moet wachten terwijl anderen met de greenscreen bezig zijn, blijkt de beschikking over voldoende woorden heel zijn. Collega John neemt de wachters op deze mooie lentedag even met een bal mee naar buiten. De regels van het voetbal zijn wel bekend. Maar wie een ander spel wil spelen heeft woorden nodig om spelregels uit te leggen of af te spreken.

Buitenspelen tijdens het wachten

Anne zoekt bij elk thema verbinding met Capelse organisaties. Bij het thema’s Sport en Vrije Tijd wordt onder meer samengewerkt Sportief Capelle en de dansschool van Noes Fiolet. Tijdens het thema Beroepen gaat de club naar de Capelse brandweer en de Kunstkring Capelle. Zo leren de nieuwkomers onze taal en stad steeds beter kennen. En dat was waar het de Van Cappellenstichting in beginsel om te doen was.

Plezier voor 10!

Het taalniveau van de deelnemers loopt fors uiteen. Er zitten kinderen tussen die al wat langer in Nederland zijn. Ook zijn er kinderen bij die tijdens eerste bijeenkomst nog geen woord Nederlands spraken. Anne Goedhart: ‘Je ziet ze groeien. Twee jaar geleden kon ik  met deze meiden nog niet praten en nu zijn zij talig het sterkst. Ze helpen elkaar. We beelden veel uit en zoeken veel op. Ze zijn trots op wat ze leren.’ Nu en dan worden ook de ouders uitgenodigd. Zij doen dan wat de kinderen ook doen. ‘Daarmee hopen we niet alleen de betrokkenheid, maar ook de eigen woordenschat van de ouders te vergroten.’

De waardering voor de ABC-club blijkt wel uit het feit dat sommige kinderen zich liefst voor de 3^e keer aan zouden aanmelden. ‘Meer dan 10 deelnemers kunnen we helaas niet aan met deze groep die om intensieve begeleiding vraagt. Deze doelgroep vraagt aandacht, tijd en vertrouwen en die willen we geven.’ Na 10 aanmeldingen volgt er een stop en een wachtlijst. En ook die loopt met 8 wachtenden al snel vol.  

Kleine successen in het Doe Mee Café

Een van de kleine successen: naar huis met een boek voor jezelf!

Meer dan eens en in diverse vormen heeft Bibliotheek aan den IJssel afgelopen jaren geëxperimenteerd met talige activiteiten voor anderstaligen. Zo waren er leesclubjes op De Octopus en De Catamaran, een cursus Digitaal Voorlezen op het CJG, een Pop-upTaalcafé, Taal voor Thuis en een Beginnende Lezers Leesclub die veelal wordt bezocht door anderstaligen. Sinds enige tijd is er nu structureel een goed bezocht Taalcafé in zowel Krimpen als Capelle. Maar hoe waardevol zou het zijn als we dit concept ook structureel op locatie konden laten plaatsvinden? Die mogelijkheid deed zich voor toen we afgelopen zomer de kans kregen een subsidie aan te vragen via Tel mee met Taal. We hadden er al zo vaak over nagedacht dat we wel ongeveer wisten wat we wilden: zoiets als het Taalcafe dat langs de diverse scholen reist met naast taal drie andere belangrijke factoren: persoonlijke aandacht, tijd en vertrouwen.

Persoonlijke aandacht, tijd en vertrouwen

De inhoudelijke programmering van deze pilot was niet ingewikkeld. Wekelijks is er gecamoufleerd taalaanbod. Zo komt Welzijn Capelle een keer vertellen over De Vreedzame School en De Vreedzame Wijk en delen we de bijhorende kletskaarten in de groepsapp, zodat ze thuis verder kunnen praten met hun kind. 

Kletskaart uit De Vreedzame School 

Taalspelletjes

We doen (talige!) gezelschapsspelletjes en bekijken uitgebreid kijk- en zoekboeken. We bespreken het belang en de mogelijkheden van voorlezen, digitaal voorlezen en voorlezen in de eigen taal. We bezoeken samen de bibliotheek, iedereen krijgt een jaar lang gratis lidmaatschap cadeau en we kijken naar eventuele passende vervolgtrajecten voor wie wil. We ontdekten al snel dat we meer aanbod hadden dan tijd. Aanpassen, weglaten en wat langzamer dus. Geen probleem. De werving bleek meer moeite te kosten. Niet onverwacht overigens,  want de ervaring leert dat het betrekken van ouders niet meevalt. En vooral de ouders die we willen bereiken (NT1’ers en NT2’ers) lijken moeilijk te mobiliseren. Moeten ze naar werk? Vinden ze het te moeilijk? Zijn ze te bescheiden? Hebben ze geen zin? Snappen ze niet wat van hen verwacht wordt? Ervaren ze het aanbod wel als 'voor hen'?

We hebben ervaren dat persoonlijke aandacht, vertrouwen en tijd een beslissende rol spelen in de werving. Dat kan bij voorbeeld inhouden dat we wekelijks tijdens de leesinloop aanwezig waren in de klas en met ouders konden spreken. Of dat we tijd vrijmaakten om een kop koffie meedrinken als de doelgroep bij elkaar kwam in de ouderkamer. We zijn zelfs eens op onze vroege vrije vrijdagochtend aangeschoven bij het vorstelijk ontbijt dat regelmatig wordt georganiseerd door een groep moeders uit de wijk. Deze tijd moet je nemen om contact te leggen en vertrouwen te creëren. Zo konden we uitleggen wat ons idee was en belangrijker nog, we konden hen vragen wat ze graag wilden leren. En het heeft geholpen. We kwamen oude bekenden tegen van eerdere activiteiten. En met een vertrouwd gezicht gaan zij makkelijker in gesprek dan met iemand die ze niet kennen en toch iets van ze wil. We hebben een compleet circus opgetuigd met vertrouwde gezichten: leerkrachten, taaldocenten, buurtmoeders, vrijwilligers van het taalcafé. En de ook de cursisten zelf speelden hierin een rol: vanaf de tweede bijeenkomst begonnen zich kennissen/vrienden aan te sluiten.

Sommige deelnemers geven aan dat ze het moeilijk vinden om met Nederlanders in contact te komen om hun taal te oefenen. Ze vinden het Doe Mee Café gezellig, want hun sociale netwerk is soms (nog) maar klein. Er ontstaan nieuwe contacten. Een tweetalige ouder die vloeiend Marokkaans en Nederlands spreekt komt ook voor de gezelligheid. ‘Ik kom wel uit deze wijk, maar mijn kinderen zitten niet eens hier op school. Ik vind het gewoon gezellig.’ Daarnaast vindt zij ook dat een goede ontwikkeling op school begint met taal. Ze vindt dat alle ouders, meertalig of enkeltalig, veel aan taalstimulering moeten doen. ‘Dat is belangrijk voor onze kinderen.’ Zij vervult graag de rol van ambassadeur want ‘iedere ouder wil het beste voor zijn kind.’

Waar is de gele grijper? 

Een onverwachte ontdekking!

Onverwacht komen sommige van deze kinderen soms mee in verband met een studiedag op school. Met de gezinsaanpak in het achterhoofd vinden wij dat alleen maar voordeel oplevereBijschrift toevoegenn. Ouders kunnen in gesprek met hun kind over De Vreedzame School of de prentenboeken die we bij ons hebben. Toen O. haar zoon S. (5 jaar) meenam verkoos hij in eerste instantie zijn tablet met wat filmpjes. O. pakte een zoekboek en ging naast hem zitten. Aan het eind van de ochtend ging het boek mee naar huis en na drie dagen ontvingen we een foto: hij kan er geen genoeg van krijgen en vertelt uitgebreide verhalen over de gele grijper. Missie geslaagd! Want de achterliggende gedachte van onze Doe Mee-aanpak is dat deze ouders niet alleen hun eigen taalvaardigheid versterken, maar die van het hele gezin een zetje geven. En ook dat zij concrete ingangen en handvatten krijgen om dit te doen. Ze maken kennis met de bibliotheek, krijgen een eigen pasje en daarmee toegang tot Lees&Schrijf!-collectie. We laten het Taalpunt en het Taalcafé zien (mensen schoven meteen aan!) en attenderen hen op de Voorleeshoek, de VoorleesExpress en oefenen.nl.

Informatie over de diverse mogelijkheden op het gebied van taal

Rondleiding door bibliotheek en Lees&Schrijf!-plein

Wie komt waar vandaan? 

De groepen zijn divers in omvang, in taalniveaus en in landen van herkomst. Ook de verschillen in leerwensen en leervermogens zijn soms groot. Maar dat vormt geen probleem, want allemaal hebben ze hetzelfde doel: Nederlands praten. Vooral oefenen en geen les, geen huiswerk, geen grammaticaregels en geen diploma. Gewoon Nederlands praten en leren door te doen. De ochtend dat NL Educatie kwam vertellen over de mogelijkheden vielen dan ook goed in de smaak! En wie wel een diploma wil kan terecht bij Zadkine. Daar kunnen ze 20 tot 30 weken verder als onze pilot na 6 weken stopt. Inmiddels hebben zich al diverse mensen gemeld voor deze taalscholen. We vinden het heel tof dat NL Educatie en Zadkine de inhoud van hun lessen zo laagdrempelig kunnen overbrengen dat mensen zin hebben om weer naar school te gaan! 

Proeflesje Nederlandse klanken met Zadkine en NL Educatie